Firma Kahla specjalizuje się w twardej porcelanie.
Zastawa stołowa to zakup na lata. Będzie towarzyszem codziennych posiłków i uroczystych obiadów. Używana każdego dnia lub wyciągana z kredensu na wyjątkowe okazje – w zależności od przeznaczenia – stanie się tak bliska jak członek rodziny.
Zdecydowaliśmy się na porcelanowy serwis. Okazuje się jednak, że rodzajów porcelany jest kilka. Jak wybrać tę najlepszą? Czym różni się porcelana premium od kostnej? Która lepiej sprawdzi się w codziennym użytkowaniu, a która na specjalne okazje? Aby ułatwić wybór, przedstawiamy rodzaje porcelany, jej właściwości oraz krótką historię tego niezwykłego materiału, który od początku swoich dziejów staje się obiektem pożądania i podbija serca swych użytkowników.
Porcelana a inne rodzaje ceramiki
Porcelana to rodzaj białej ceramiki, której głównym składnikiem jest glinka kaolinowa, nazwana tak na cześć chińskiego wzgórza Gaoling, skąd wydobywano glinę używaną do produkcji porcelany. Glinkę miesza się ze skaleniem oraz kwarcem. Uformowane wyroby wypala się w wysokiej temperaturze (920-980°C dla produktów nieszkliwionych lub 1280-1460 °C dla szkliwionych). Otrzymany w ten sposób niesamowity materiał jest z jednej strony delikatny, cienki i przepuszczający światło, a zarazem wytrzymały na uszkodzenia mechaniczne i odporny na wysokie temperatury.
Niektóre rodzaje ceramiki przypominają porcelanę, jednak różnią się składem i właściwościami. Fajans na pierwszy rzut oka łatwo pomylić z porcelaną, wystarczy jednak wziąć do ręki wykonany z niego produkt i dobrze się mu przyjrzeć. Nie przepuszcza światła, jest grubszy i cięższy. Wytwarza się go z zanieczyszczonego kaolinu, najczęściej powleczonego nieprzezroczystym szkliwem, które ma zapobiec nasiąkaniu wodą (porcelana, nawet nie szkliwiona, nie przepuszcza wody).
Kamionka z kolei jest wytwarzana z gliny, szamotu i piasku kwarcowego. Wyroby kamionkowe są nieprzeźroczyste. Charakteryzują się dużą wytrzymałością mechaniczną, odpornością na działanie kwasów i minimalną nasiąkliwością wodną. Można spotkać kamionkowe naczynia do kiszenia, płytki podłogowe oraz elementy zastawy stołowej, często stylizowane na dawne naczynia, doskonale uzupełniające aranżacje o charakterze rustykalnym. W ten trend wpisuje się na przykład kolekcja Sagaform Nature oraz seria Lave, czyli talerze Villeroy & Boch.
Naczynia z kamionki marki Sagaform.
Krótka historia porcelany
„Chińczycy posiadają bardzo delikatną glinkę, z której wytwarzają naczynia tak przezroczyste, jakby ze szkła; można zobaczyć wodę przez ścianki naczynia, chociaż jest ono wykonane z gliny” – tak o porcelanie pisał w 851 roku arabski podróżnik Sulejman. Pierwszym Europejczykiem, który zetknął się z porcelanowymi wyrobami był Marco Polo. Naczynia, jakie widział na dworze cesarza Kubilaja skojarzyły mu się z połyskującymi muszlami skorupiaków genus porcellana, dlatego opisując te cudowne wyroby w swoim pamiętniku użył słowa porcelana.
Porcelanowe artefakty docierały Jedwabnym Szlakiem na dwory królewskie i do pałaców bogatych rodów. Ich cena przewyższała cenę srebra, porcelana zyskała miano „białego złota”. Zdarzało się, że wartość porcelanowego serwisu sięgała kilku wsi.
Ciekawostka: Najdroższy porcelanową filiżankę w czasach nowożytnych sprzedano na aukcji w 2017 roku. Pewien szanghajski milioner zapłacił 37 milionów dolarów za filiżankę wyprodukowaną w czasach dynastii Ming.
Dzbanek do kawy z roku 1770 z kolekcji Old Luxembourg – jednej z najdłużej produkowanych kolekcji porcelany.
Chińczycy pilnie strzegli receptury, monopolizując światowy rynek. Europejczykom szybko opatrzyły się orientalne wzory, ponadto sprowadzanie tego materiału z drugiego końca świata generowało dodatkowe koszty. Nic więc dziwnego, że próbowano wytworzyć ją również na Starym Kontynencie. Opracowanie odpowiedniej receptury udało się dopiero w XVIII wieku Ehrenfriedowi Waltherowi von Tschirnhausowi. Kontynuatorem jego dzieła był Johann Friedrich Böttger, alchemik króla Augusta II Mocnego. Prace nad produkcją porcelany odbywały się w Dreźnie. Król August Mocny w 1710 r. przeniósł fabrykę do Miśni, dając początek słynnej miśnieńskiej fabryce porcelany.
Ciekawostka: Porcelana była ceniona przez władców nie tylko ze względu na swoje piękno. Wierzono, że porcelana rozpuszcza się pod wpływem silnej trucizny. Porcelanowe naczynia miały więc ostrzegać swoich użytkowników przed ewentualnym zamachem na ich życie.
Prace nad recepturą pozwalającą uzyskać porcelanę prowadzono również niezależnie w Wielkiej Brytanii. W 1748 roku Thomas Frye w swojej fabryce Bow we wschodnim Londynie wytworzył pierwszą europejską porcelanę kostną, z domieszką spopielonych wołowych kości. Jego zakład znajdował się w pobliżu rzeźni w Essex, co ułatwiało dostęp do kości bydlęcych. Porcelana Frye’a zawierała aż 45% popiołu kostnego, dzięki czemu była bardzo cienka i trwała jednocześnie.
Na przestrzeni wieków wytwórcy porcelany starali się udoskonalać proces jej produkcji. Przykładem jest Jean-François Boch, współzałożyciel firmy Villeroy & Boch. Wynalazł on piec, którego elementem był pirometr – urządzenie mierzące w bezdotykowy sposób temperaturę w piecu ułatwiło rzemieślnikom jej regulację. Znacznie większa kontrola nad temperaturą wypiekanej ceramiki sprawiła, że porcelana Villeroy & Boch mogła zachwycać swoich klientów najwyższą jakością.
Jean-François Boch (1782 – 1858)
Pierwsza polska manufaktura porcelany powstała pod koniec XVIII wieku w Korcu (teren dzisiejszej Ukrainy). Szybko zaczęły powstawać inne zakłady produkujące porcelanę w kraju, a niektóre z nich, takie jak Ćmielów czy Kristoff, działają do dziś.
Rodzaje porcelany
Porcelana twarda wypalana jest w temperaturze 1350°C-1460°C ze składników w proporcjach 40-60% kaolinu, 20–30% kwarcu i 20–30% skalenia. Jest gładka, cienka, wytrzymała i odporna na wysokie temperatury. Większość porcelanowych wyrobów produkowanych w Europie powstaje z tego rodzaju porcelany. W naszej ofercie znaleźć ją można na przykład wśród kolekcji marki Kahla.
Porcelanę miękką wytwarza się z takich samych składników, jednak w zmienionych proporcjach: 25–40% kaolinu, 30–35% kwarcu, 25–40% skalenia. Wypala się ją w niższej temperaturze niż porcelanę twardą: 1280°C-1320°C, dzięki temu może cieszyć oczy bogatymi zdobieniami. Większość farb używanych do dekorowania porcelany wytrzymuje taką temperaturę wypalania. Naczynia wykonane z porcelany miękkiej są bardzo cienkie i delikatne, oglądane przez światło wydają się wręcz przezroczyste. Chińska porcelana to głównie właśnie porcelana miękka.
Wspominana już porcelana kostna (bone china) wytwarzana jest z dodatkiem popiołu kostnego pochodzenia zwierzęcego, w celu uzyskania wytrzymałej struktury. Dzięki temu możliwa jest produkcja cieńszych, niemal przezroczystych naczyń z porcelany, w odcieniu czystej bieli. Są one dodatkowo odporne na uszkodzenia mechaniczne, co minimalizuje ryzyko wyszczerbienia. W ofercie Villeroy & Boch porcelana kostna należy do grupy Signature zawierającej najbardziej ekskluzywne kolekcje.
Stół zastawiony porcelaną kostną Villeroy & Boch Anmut.
Naczynia wykonane z porcelany premium doskonale nadają się zarówno na wyjątkowe okazje, jak i do użytku codziennego. Dodatkowa powłoka wzmacniająca zapewnia naczyniom odporność na uszkodzenia. Chroni również ewentualne dekory, dlatego wykonane z niej naczynia mogą być używane w kuchence mikrofalowej, nie straszne im również mycie w zmywarce.
Szkliwienie to nie jedyny sposób wykończenia porcelanowych wyrobów. Kolekcja naczyń it’s my match z oferty Villeroy & Boch została wykonana z porcelany ryflowanej, co oznacza, że została ona wypolerowana, ale nie szkliwiona. Otwiera to przed użytkownikami nowe możliwości – po naczyniach można pisać lub rysować ołówkiem, zostawiając np. miłe wiadomości dla domowników. Ślady ołówka łatwo zmyć i… można zaczynać zabawę od nowa. Należy pamiętać, że ryflowana porcelana nie jest odporna na zarysowania. Nie można jej odmówić pewnego uroku – wytwory z niej wykonane wpisują się w modny nurt wabi-sabi, skłaniający do dostrzegania piękna w niedoskonałościach przedmiotów użytku codziennego i akceptację procesu ich naturalnego zużywania się.
Ciekawostka: Porcelana służy nie tylko do wyrobu elementów zastawy stołowej czy dekoracyjnych akcesoriów wyposażenia wnętrz. Firma Bugatti we współpracy z niemiecką firmą Konigliche Porzellan-Manufaktur pokusiła się o wyprodukowanie… samochodu z porcelanowymi elementami. Model Veyron Grand Sport L’Or Blanc wyróżnia się porcelanowymi felgami oraz korkiem wlewu paliwa wykonanym z tego materiału. W środku porcelanowe elementy dekoracyjne pojawiły się na konsoli środkowej i panelu pomiędzy oparciami foteli.
Klasyczna biel czy barwne dekory? Wybór należy do Ciebie!
Obecnie na rynku dostępny jest szeroki wybór porcelanowej zastawy stołowej. Znajdziemy zarówno białe naczynia o tradycyjnych lub nowoczesnych formach, jak i bogato zdobione wytwory w różnych stylach, które możemy dostosować do własnych upodobań czy wystroju wnętrza.
Najbardziej znanym kolorem porcelany jest biel w różnych odcieniach – zarówno śnieżnobiałym, jak i cieplejszej tonacji. Jednak nowoczesne techniki pozwalają również na tworzenie porcelany, która jest całkowicie czarna. Nie chodzi o kolor naniesiony na biały materiał, ale o kolor samej porcelany – wykonany z niej talerz przecięty na pół miałby również czarne wnętrze. Przykładem kolekcji zastawy stołowej wykonanych z czarnej porcelany jest Manufacture Rock Villeroy & Boch. Naczynia o matowym wykończeniu przypominają swą fakturą łupek, jednak zostały wykonane z porcelany premium. Czarna zastawa stołowa to wciąż aktualny trend – wspaniale podkreśla kolory serwowanych na niej potraw, sama w sobie będąc oryginalną i wyrafinowaną ozdobą stołu.
Imitująca łupek porcelana Manufacture Rock marki Villeroy & Boch.